Yumurtalık Kistleri Nedir? Belirtileri, Tanısı ve Tedavi Yöntemleri

Yumurtalık kistleri, yumurtalık (over) dokusu içinde veya üzerinde gelişen, sıvı dolu keseciklerdir. Çoğu iyi huyludur ve genellikle üreme çağındaki kadınlarda görülür. Bazı kistler hiçbir belirti vermezken, bazıları şiddetli ağrıya veya acil müdahale gerektiren komplikasyonlara yol açabilir.

Yumurtalık Kisti Türleri

Yumurtalık kistleri yapısına ve oluşum mekanizmasına göre sınıflandırılır:

• Fonksiyonel kistler
  
  • Follikül kisti: Yumurtlama sırasında çatlamayan follikülün büyümeye devam etmesi.
  • Korpus luteum kisti: Yumurtlama sonrası oluşan yapının içinde sıvı birikmesi.
• Patolojik kistler
  
  • Dermoid kist (matür kistik teratom): Saç, diş gibi farklı dokular içerebilen iyi huylu tümörler.
  • Endometrioma (çikolata kisti): Endometriozis hastalığında yumurtalıkta gelişen kan dolu kist.
  • Kistadenom: Yumurtalık yüzeyinde sıvı veya mukus dolu iyi huylu kitle.
• Kötü huylu kistler: Nadir olmakla birlikte, bazı kistik yapılar yumurtalık kanseri olabilir.

Yumurtalık Kistlerinin Belirtileri

• Kasık veya karın alt bölgesinde ağrı
• Adet düzensizlikleri
• Cinsel ilişkide ağrı (disparoni)
• Sık idrara çıkma, kabızlık veya şişkinlik
• Karında ele gelen kitle hissi
• Ani başlayan şiddetli ağrı (kist rüptürü veya over torsiyonu durumunda)

Neden Oluşurlar?

• Hormonal dengesizlikler
• Yumurtlama problemleri
• Endometriozis
• Gebelik
• Pelvik enfeksiyonlar

Tanı Yöntemleri

• Jinekolojik muayene: Büyümüş yumurtalık veya kitle tespiti.
• Ultrasonografi (USG): Kistin boyut, yapı ve içeriğini değerlendirir.
• MR Görüntüleme: Karmaşık kistlerde veya kötü huylu şüphede kullanılır.
• Kan testleri: CA-125 gibi tümör belirteçleri, özellikle menopoz sonrası hastalarda.

Yumurtalık Kistlerinde Acil Durumlar

• Kist rüptürü: Ani ve şiddetli kasık ağrısı, bazen iç kanama.
• Over torsiyonu: Yumurtalığın kendi etrafında dönmesi, kan akımının kesilmesi; acil cerrahi gerekir.

Tedavi Yöntemleri

Tedavi, kistin türü, boyutu, semptomlar ve hastanın yaşı/çocuk isteğine göre planlanır.

1. Takip ve İzlem

• Küçük, fonksiyonel kistler genellikle birkaç ay içinde kendiliğinden kaybolur.
• Düzenli ultrason takibi yapılır.

2. İlaç Tedavisi

• Doğum kontrol hapları ile yeni kist oluşumu önlenebilir.
• Endometriozis kaynaklı kistlerde hormon baskılayıcı tedaviler.

3. Cerrahi Tedavi

• Laparoskopik kistektomi: Kist çıkarılır, yumurtalık korunur.
• Ooferektomi: Yumurtalığın alınması (kötü huylu şüphede).
• Acil cerrahi: Torsiyon veya rüptür durumunda uygulanır.

Kistler Tekrarlar mı?

• Fonksiyonel kistler tekrarlayabilir.
• Endometriozis veya hormonal bozukluk varsa yeniden kist oluşma riski yüksektir.

Kısırlık ile İlişkisi

• Endometrioma ve büyük kistler yumurta rezervini azaltabilir.
• Cerrahi öncesi ve sonrası doğurganlığın korunmasına yönelik planlama önemlidir.

Sık Sorulan Sorular

Her yumurtalık kisti ameliyat edilmeli mi?
Hayır. Küçük ve belirti vermeyen kistler takip edilebilir.

Kist kansere dönüşür mü?
Çoğu iyi huyludur, ancak menopoz sonrası veya hızlı büyüyen kistlerde risk artar.

Kisti patlatmak zararlı mı?
Kistin kendiliğinden veya cerrahiyle patlaması, iç kanama riskini artırabilir; kontrolsüz müdahale önerilmez.

İstanbul’da Yumurtalık Kisti Tedavisi

Doç. Dr. Cengiz Andan olarak, yumurtalık kisti tedavisinde minimal invaziv cerrahi ve kişiye özel yaklaşımlar uyguluyorum. Amaç, sağlıklı yumurtalık dokusunu koruyarak hastanın yaşam kalitesini artırmaktır.