Adenomyozis Nedir? Belirtileri, Tanısı ve Tedavisi

Adenomyozis, rahmin içini kaplayan endometrium dokusunun, olması gereken yerden saparak rahim kas tabakası (miyometrium) içine doğru büyümesidir. Bu durum, rahmin genişlemesine, adet sırasında şiddetli ağrılara ve yoğun kanamalara neden olabilir. Özellikle 35 yaş üstü kadınlarda daha sık görülür.

Araştırmalara göre adenomyozis, jinekolojik ameliyatla rahmi alınan kadınların yaklaşık %20 ila %30’unda tanı almaktadır. Ancak günümüzde gelişmiş görüntüleme yöntemleriyle tanı ameliyat yapılmadan da mümkün hale gelmiştir.

Adenomyozis Belirtileri Nelerdir?

Adenomyozis bazı kadınlarda hiçbir belirti vermezken, çoğu kadında yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren şikayetlere yol açabilir. En sık görülen belirtiler:

• Adet dönemlerinde şiddetli ağrı (dismenore)
• Aşırı adet kanaması (menoraji)
• Adet dışı lekelenmeler
• Kasıkta baskı hissi veya dolgunluk
• Cinsel ilişki sırasında ağrı (disparoni)
• Kısırlık (infertilite) veya tekrarlayan düşükler

Adenomyozisli kadınların %40’ından fazlasında aşırı kanama, %30’unda ise şiddetli adet sancısı bildirilmiştir.

Adenomyozis Neden Olur?

Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte bazı teoriler öne çıkmaktadır:

• Doğum, kürtaj veya rahim içi müdahaleler sırasında endometriumun rahim kasına geçmesi
• Hormon dengesizlikleri (özellikle östrojen fazlalığı)
• Rahim dokusundaki inflamasyon ve bağ dokusu zayıflığı

Genetik yatkınlık da risk faktörlerinden biri olabilir.

Tanı Nasıl Konulur?

Eskiden adenomyozis tanısı sadece rahmin çıkarılmasıyla mümkünken, artık gelişmiş görüntüleme yöntemleri sayesinde ameliyatsız tanı konulabiliyor:

• Transvajinal ultrasonografi (TVUS)
• Manyetik rezonans görüntüleme (MR)
• Kan tahlilleri (eşlik eden anemi varsa)

UpToDate ve ACOG’a göre, özellikle MR görüntülemede rahim kas tabakasında düzensiz kalınlaşma ve “beyaz-siyah bulutlu görünüm” adenomyozis tanısında oldukça belirgindir.

Adenomyozis ve Kısırlık

Adenomyozis rahim yapısını ve kasılma düzenini bozarak embriyonun rahme tutunmasını engelleyebilir. Ayrıca gebelik kaybı (düşük) riskini artırabilir. Bu yüzden çocuk sahibi olmakta zorlanan kadınlarda adenomyozis mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır.

Literatürde, adenomyozisli kadınlarda tüp bebek (IVF) ile gebelik oranlarının %20-30 daha düşük olduğu gösterilmiştir. Ancak uygun tedaviyle bu oranlar yükseltilebilir.

Tedavi Seçenekleri

Adenomyozis tedavisi hastanın yaşına, çocuk isteğine ve şikayetlerin şiddetine göre kişiye özel planlanır.

1. İlaç Tedavisi

• Doğum kontrol hapları
• Progestin içeren spiral (hormonlu spiral)
• GnRH agonistleri (geçici menopoz etkisi yapar)

İlaç tedavisiyle şikayetler baskılanabilir, ancak hastalık tamamen ortadan kalkmaz.

2. Laparoskopik Cerrahi (Odaklı Adenomyozis için)

• Adenomyozis odağı çıkarılarak rahim korunabilir.
• Özellikle çocuk sahibi olmak isteyen hastalarda tercih edilir.
• Deneyimli ellerde başarı oranı yüksektir.

3. Rahmin Alınması (Histerektomi)

• Şiddetli ve kontrol altına alınamayan durumlarda, doğum planı olmayan hastalarda kalıcı çözüm sağlar.

Tekrarlar mı?

Adenomyozis ilerleyici bir hastalıktır ve ilaç kesildiğinde şikayetler geri dönebilir. Bu yüzden uzun süreli takip ve gerektiğinde yeni bir tedavi planı yapılması önemlidir.

Sonuç

Adenomyozis, çoğu zaman göz ardı edilen ama kadınların hayat kalitesini ciddi şekilde etkileyen bir hastalıktır. Şiddetli adet sancısı, yoğun kanama veya çocuk sahibi olamama gibi sorunlarınız varsa, adenomyozis olasılığı açısından değerlendirilmeniz faydalı olabilir.

Erken tanı ve doğru tedavi ile hem şikayetler azaltılabilir hem de doğurganlık korunabilir.