İnfertil Çiftin Değerlendirilmesi: Bebek Sahibi Olmakta Zorlananlar İçin Bilimsel Yaklaşım

İnfertilite, düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen 1 yıl içinde gebelik elde edilememesi durumudur. Bu süre, kadın yaşı 35’in üzerindeyse 6 aya düşer. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, dünya genelinde çiftlerin yaklaşık %10-15’i infertilite problemi yaşamaktadır. Türkiye’de de benzer oranlar gözlenmektedir.

İnfertilite Kadından mı, Erkekten mi Kaynaklanır?

Yaygın bir yanlış inanış, infertilitenin sadece kadına bağlı olduğu yönündedir. Ancak bilimsel veriler farklı bir tablo sunar:

• Kadına bağlı nedenler: %35-40
• Erkeğe bağlı nedenler: %30-35
• Her iki eşe bağlı: %15-20
• Açıklanamayan infertilite: %10 civarında

Değerlendirme Ne Zaman Başlamalı?

• Kadın 35 yaş altıysa: 12 ay beklenir, sonra değerlendirmeye geçilir.
• Kadın 35 yaş üstüyse: 6 ay içinde gebelik olmazsa değerlendirme yapılır.
• Kadın 40 yaş üstü, düzensiz adet, geçmişte geçirilmiş ameliyatlar varsa: Beklemeden direkt değerlendirme yapılır.

Kadının Değerlendirilmesi

Kadın değerlendirmesi aşağıdaki başlıkları içerir:

1. Adet Düzeni ve Yumurtlama

Kadınların %70’inden fazlasında yumurtlama problemleri adet düzensizliği ile fark edilir.
*Polikistik Over Sendromu (PCOS) gibi hastalıklar sık nedenlerdendir.

2. Hormon Testleri

• FSH, LH, AMH, Prolaktin, TSH gibi testlerle yumurtalık rezervi ve hormonal durum değerlendirilir.
• AMH testi ile yumurtalık rezervi anlaşılır.
  Örneğin, AMH < 1 ng/mL düşük rezerv anlamına gelebilir.

3. Rahim ve Tüplerin Değerlendirilmesi

• HSG (rahim filmi) ile tüplerin açık olup olmadığı kontrol edilir.
• %20-30 kadında tüplerle ilgili problemler saptanır.

4. Ultrasonografi

• Rahim yapısı, miyom, polip, endometriozis gibi durumlar araştırılır.

Erkeğin Değerlendirilmesi

İnfertil çiftlerde erkek değerlendirmesi en az kadın kadar önemlidir.

1. Spermiyogram (Semen Analizi)

Erkeğin değerlendirmesindeki ilk ve en temel testtir.
– En az 2-7 gün cinsel perhiz sonrası yapılmalıdır.
– Değerlendirilen başlıca parametreler:

• Sayı (≥15 milyon/mL normal kabul edilir)
• Hareketlilik (≥40% hareketli olmalı)
• Morfoloji (≥4% normal şekilli sperm olmalı)

2. Hormon Testleri

• Testosteron, FSH, LH gibi hormonlarla sperm üretimi değerlendirilir.

3. Varikosel Araştırması

• Testislerdeki damar genişlemesi olan varikosel, erkek infertilitesinin %15-20’sinden sorumludur.

Açıklanamayan İnfertilite: Neden Bulunamayan Zorluk

Tüm testler normal olduğu halde gebelik elde edilememesi durumuna açıklanamayan infertilite denir.
Bu durum, infertil çiftlerin yaklaşık %10’unda görülür.
Tedavi yaklaşımı genellikle yaşa, süreye ve tercihlere göre belirlenir (inseminasyon, tüp bebek vb).

İstatistiklerle Tedavi Seçenekleri ve Başarı Oranları

• İlaçla yumurtlama tedavisi: Ayda %10-20 gebelik şansı
• Aşılama (IUI): Ayda %10-15 gebelik oranı
• Tüp bebek (IVF):
  
  • 30 yaş altında başarı oranı %45-55
  • 35-37 yaş arası %35-40
  • 38-40 yaş arası %25-30
  • 40 yaş üstü %15’in altına düşer

Özetle:

İnfertilite, çiftin birlikte değerlendirilmesi gereken bir konudur. Kadın ve erkek eş zamanlı olarak incelenmelidir. Erken tanı, kişiye özel tedavi ve doğru merkez seçimi ile gebelik şansı önemli ölçüde artar.