Skar Endometriozis Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Skar endometriozis, özellikle sezaryen, myom ameliyatı veya diğer rahim cerrahilerinden sonra oluşan yara izlerinde görülen, nadir ama ağrılı bir endometriozis türüdür. Normalde rahim içinde bulunması gereken endometrium dokusunun yanlışlıkla cerrahi işlem sırasında karın duvarı ya da kesi yerine tutunmasıyla ortaya çıkar.

* Literatüre göre, sezaryen sonrası skar endometriozis gelişme riski %0.03 ila %0.4 arasında değişmektedir. Fark edilmeyen vakalarla bu oranın daha yüksek olabileceği düşünülüyor.

Skar Endometriozis Belirtileri Nelerdir?

Skar endometriozisde en sık karşılaşılan şikayetler:

• Kesi yerinde ya da karın duvarında adet dönemine bağlı artan ağrı
• Kesi bölgesinde zamanla büyüyen, hassas ve bazen sertleşen kitle
• Adet döneminde kesi yerinden kanama (nadir)
• Adetle birlikte ya da cinsel ilişki sonrası ağrı

* Bu belirtiler, özellikle sezaryen sonrası yara yerinde oluşan düzensiz kitlelerde dikkatli değerlendirilmelidir.

Neden Olur?

Skar endometriozis, genellikle cerrahi sırasında rahim içinden gelen endometrium hücrelerinin, dikişle veya aletlerle karın duvarına taşınmasıyla gelişir. Bu hücreler, oraya tutunarak her adet döngüsünde hormonlara yanıt verir ve zamanla skar içinde büyüyen aktif bir endometriozis odağına dönüşür.

Risk faktörleri şunlardır:

• Sezaryen (özellikle birden fazla kez)
• Myomektomi (miyom çıkarma)
• Endometrial dokuyla temas eden laparoskopik işlemler

Tanısı Nasıl Konur?

Tanı koymak genellikle zaman alabilir çünkü bu hastalık nadir görülür ve birçok durumda başka hastalıklarla karıştırılır (örneğin fıtık veya lipom).

Tanıda kullanılan yöntemler:

• Fizik muayene: Sert, hareketsiz, adetle hassaslaşan bir kitle saptanabilir.
• Ultrasonografi: Yüzeyel yumuşak doku lezyonları görülebilir.
• MR (manyetik rezonans): Özellikle derin dokulardaki yayılımın anlaşılmasında en değerli görüntüleme yöntemidir.
• Biyopsi: Kesin tanı cerrahiyle çıkarılan kitlenin patolojik incelenmesiyle konur.

* UpToDate’e göre, karın duvarında adetle değişen kitle varlığında skar endometriozis düşünülmelidir ve MR görüntüleme bu vakalarda yüksek doğruluk oranına sahiptir.

Tedavi Seçenekleri

1. Cerrahi Tedavi (Altın Standart)

Skar endometriozis tedavisinde en etkili yöntem cerrahidir.

• Lezyon, tam kat cerrahi eksizyonla çıkarılır.
• Gerekirse, karın duvarındaki boşluk mesh (yama) ile kapatılabilir.
• Yüzeyel ve küçük lezyonlarda lokal eksizyon yeterlidir.

* Eksik cerrahi çıkarım yapılırsa tekrarlama riski önemli ölçüde artar.

2. İlaç Tedavisi

• Doğum kontrol hapları, progestinler veya GnRH agonistleri geçici rahatlama sağlayabilir.
• Ancak ilaçlar lezyonu tamamen yok etmez; genellikle cerrahi öncesi ya da sonrası destek amaçlı kullanılır.

ACOG ve UpToDate, medikal tedavilerin geçici çözüm sunduğunu, kalıcı sonuçlar için eksizyonel cerrahinin tercih edilmesi gerektiğini vurgular.

Skar Endometriozis Tekrarlar mı?

• Cerrahi eksizyon tam yapılırsa tekrarlama oranı çok düşüktür.
• Ancak yüzeyel çıkarım ya da tanı atlanırsa aynı bölgede yeniden gelişebilir.
• Laparotomiyle yapılan cerrahilerde risk daha yüksektir.

Gebelikte Skar Endometriozis

Gebelik hormonları endometriozis belirtilerini genellikle baskılar. Ancak bazı kadınlarda, büyüyen rahmin etkisiyle skar alanında ağrı artabilir. Bu yüzden cerrahi tedavi planlaması gebelik sonrasına bırakılabilir.

Sonuç

Skar endometriozis, az bilinen ama çok sıkıntı veren bir durumdur. Özellikle sezaryen sonrası kesi yerinde oluşan adetle ilişkili ağrılı şişlikler varsa, mutlaka bir kadın doğum uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

Erken tanı, gereksiz ağrı ve yanlış tanıların önüne geçer. Cerrahi ile tamamen tedavi edilebilir ve tekrar etme ihtimali düşüktür.