Üriner Endometriozis Nedir? Mesane ve Üreter Tutulumuna Dair Her Şey

Üriner sistem endometriozisi, endometriozis hastalığının mesane, üreter gibi idrar yollarını etkileyen nadir ama ciddi bir formudur. Tüm endometriozis olgularının yaklaşık %1 ila %6’sını oluşturur. Ancak bu tür endometriozis, zamanla böbrek fonksiyonlarını bozabilecek kadar ilerleyici olabilir.

* Özellikle mesane ve üreter çevresinde tekrarlayan ağrı, sık idrara çıkma ve böbreklerde şişme (hidronefroz) gibi belirtilerle ortaya çıkabilir.

Üriner Endometriozis Nedir?

Endometriozis, rahim iç dokusuna benzeyen hücrelerin rahim dışında, karın içinde bir yere yerleşmesiyle oluşan kronik bir hastalıktır. Üriner formunda bu hücreler:

• Mesane (en sık)
• Üreter (böbrek ile mesane arasında idrar taşıyan kanal)
• Üretra (çok nadiren)

gibi idrar yollarına yerleşerek orada iltihap, skar dokusu ve daralmaya neden olur.

En Sık Görülen Belirtiler

• Adet döneminde idrar yaparken yanma
• İdrar kaçırma ya da sık idrara çıkma
• Adet zamanı mesane üzerinde baskı hissi
• Bel ve yan ağrısı (özellikle tek taraflı)
• Kanda mikroskobik idrar saptanması
• Sebepsiz böbrek şişliği (hidronefroz)

Kadınlarda sık görülen idrar yolu enfeksiyonu gibi semptomlarla karışabileceği için, tanısı gecikebilir.

Tanı Nasıl Konur?

Doğru tanı koymak için pelvik endometriozis şüphesi olan kadınlarda üriner sistemin özellikle değerlendirilmesi gerekir. Kullanılan yöntemler şunlardır:

• Pelvik muayene ve ayrıntılı hasta hikayesi
• Ultrason (böbrek, mesane ve üreter görüntüleme)
• Pelvik MR (derin endometriozis odaklarını netleştirmek için)
• Sistoskopi (mesane içini doğrudan görüntülemek)
• Laparoskopi (gerekirse hem tanı hem tedavi için)

* UpToDate’e göre, mesane endometriozisi vakalarının %80’inden fazlasında diğer pelvik organlarda da endometriozis odakları görülür. Bu yüzden hastalık sıklıkla multidisipliner değerlendirme gerektirir.

Tedavi Seçenekleri

Tedavi; hastanın şikayetlerine, çocuk isteğine ve hastalığın yaygınlığına göre planlanır.

1. İlaç Tedavisi

• Hormon baskılayıcı tedaviler (doğum kontrol hapları, GnRH analogları, progestinler)
• Semptomları azaltabilir fakat üreter tıkanıklığı veya böbrek hasarı varsa yetersiz kalabilir.

2. Cerrahi Tedavi

Laparoskopik cerrahi, üriner endometriozis tedavisinde altın standarttır.

• Mesane endometriozisi için: Mesane duvarındaki lezyonlar çıkartılır (parsiyel sistektomi).
• Üreter endometriozisi için: Üreterin sıkıştığı bölge serbestleştirilir veya gerekiyorsa o segment çıkarılır ve yeniden uç uca eklenir.
• İleri durumlarda: Üreterin mesaneye yeniden anastomozu (reimplantasyon) gerekebilir.

Erken müdahale, böbrek fonksiyonlarının korunması açısından hayatidir.

Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi

Tedavi edilmemiş üriner endometriozis zamanla ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

• İdrar yolu enfeksiyonları
• Kronik böbrek yetmezliği
• Şiddetli ağrı ve mesane disfonksiyonu
• Psikolojik stres ve yaşam kalitesinde düşüş

Dolayısıyla bu hastalığın sadece jinekolog değil, aynı zamanda üroloji ve nefroloji uzmanları ile birlikte yönetilmesi gerekebilir.

Sonuç

Üriner sistem endometriozisi, kadınlarda az bilinen ama ciddi sonuçlar doğurabilen bir hastalıktır. Özellikle şiddetli adet ağrısı, mesane şikayetleri ve bel ağrısıyla başvuran hastalarda endometriozis mesane ya da üreteri tutmuş olabilir.

Tanı ve tedavide geç kalmamak, hem ağrıların hem de böbrek hasarının önüne geçmek açısından büyük önem taşır.