میوم (میوم رحمی) چیست؟ علائم، تشخیص و روش‌های درمان

میوم (Myoma) به تومورهای خوش‌خیم (غیرسرطانی) اطلاق می‌شود که در لایه عضلانی رحم (میومتر) ایجاد می‌شوند.¹ این توده‌ها، که از نظر پزشکی لیومیوم رحمی (uterine leiomyoma) یا فیبروم (fibroid) نامیده می‌شوند، شایع‌ترین توده‌های لگنی در زنان هستند. آنها معمولاً در طول سال‌های باروری ظاهر می‌شوند و می‌توانند تحت تأثیر هورمون استروژن رشد کنند. میوم‌ها می‌توانند به صورت یک کانون منفرد یا به تعداد متعدد در رحم ایجاد شوند. اندازه‌های آنها می‌تواند از چند میلی‌متر تا 20 سانتی‌متر متغیر باشد.

انواع میوم

میوم‌ها بر اساس محل قرارگیری‌شان در دیواره رحم طبقه‌بندی می‌شوند:

• میوم زیر مخاطی (Submucosal): به سمت حفره رحم رشد می‌کند، معمولاً خونریزی قاعدگی را افزایش می‌دهد و می‌تواند باعث ناباروری شود.²

   

   

• میوم داخل دیواره‌ای (Intramural): در داخل لایه عضلانی رحم قرار دارد، می‌تواند منجر به درد قاعدگی و افزایش خونریزی شود.³

   

   

• میوم زیر سزوری (Subserosal): به سمت سطح خارجی رحم رشد می‌کند، معمولاً علائم فشاری ایجاد می‌کند.⁴

   

   

• میوم پایه‌دار (Pedunculated): توسط یک ساقه نازک به رحم متصل است؛ خطر پیچ‌خوردگی (Torsion) را به همراه دارد.⁵

   

   

علائم میوم

در حالی که برخی میوم‌ها هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند، برخی دیگر ممکن است شکایاتی را ایجاد کنند که کیفیت زندگی را کاهش می‌دهد:

• خونریزی شدید و طولانی مدت قاعدگی (منوراژی)

• لکه‌بینی بین دوره‌های قاعدگی

• درد شدید قاعدگی (دیسمنوره)

• احساس پری/فشار در ناحیه کشاله ران یا کمر

• درد هنگام رابطه جنسی (دیسپارونی)

• تکرر ادرار یا یبوست (به دلیل فشار بر اندام‌های مجاور)

• ناباروری یا سقط‌های مکرر

چه چیزی باعث میوم می‌شود؟

اگرچه علت دقیق آن ناشناخته است، عوامل زیر در ایجاد میوم نقش دارند:

• تأثیر هورمونی: استروژن و پروژسترون از رشد میوم حمایت می‌کنند.

• استعداد ژنتیکی: سابقه خانوادگی میوم خطر را افزایش می‌دهد.

• سن: بین سنین 30 تا 50 سال شایع‌تر است.

• عوامل دیگر: اضافه وزن، شروع زودرس قاعدگی (منارک)، عدم زایمان (نولی‌پاریتی).

میوم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

• معاینه زنان: ممکن است بزرگی یا عدم تقارن رحم تشخیص داده شود.

• سونوگرافی (USG): رایج‌ترین روش تشخیصی مورد استفاده است.

• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI): محل، تعداد و اندازه میوم را به تفصیل نشان می‌دهد.

• هیستروسکوپی: امکان مشاهده مستقیم حفره رحم را فراهم می‌کند، به‌ویژه برای میوم‌های زیر مخاطی.

میوم و بارداری

در دوران بارداری، میوم‌ها می‌توانند:

• خطر سقط جنین را افزایش دهند.

• منجر به زایمان زودرس شوند.

• وضعیت قرارگیری نوزاد (presentation) را تغییر دهند.

• نیاز به سزارین را افزایش دهند.

با این حال، هر میومی بر بارداری تأثیر منفی نمی‌گذارد؛ پیگیری و ارزیابی مهم است.

گزینه‌های درمان میوم

درمان بر اساس اندازه، محل، علائم میوم و تمایل بیمار به بچه‌دار شدن تعیین می‌شود.

1. درمان دارویی

• رشد میوم را می‌توان با داروهای هورمونی کند کرد.

• علائم را می‌توان با داروهایی که خونریزی را کاهش می‌دهند، تسکین داد.

• درمان، میوم را از بین نمی‌برد.

2. درمان جراحی

• میومکتومی (Myomectomy): برداشتن میوم با حفظ رحم.⁶ برای بیمارانی که تمایل به بچه‌دار شدن دارند، ترجیح داده می‌شود.

   

   

• هیسترکتومی (Hysterectomy): برداشتن رحم.⁷ راه‌حلی دائمی برای بیمارانی که تمایل به بچه‌دار شدن ندارند و علائم شدید دارند، فراهم می‌کند.

   

   

• جراحی میوم هیستروسکوپیک: یک روش بسته برای میوم‌های زیر مخاطی.

3. روش‌های کم‌تهاجمی

• برداشتن میوم از طریق جراحی لاپاراسکوپی یا رباتیک.

• آمبولیزاسیون شریان رحمی (کوچک کردن میوم با قطع جریان خون آن).

آیا میوم عود می‌کند؟

میوم‌ها می‌توانند پس از جراحی دوباره ایجاد شوند.

• خطر عود به‌ویژه در بیمارانی که جوان هستند و میوم‌های متعدد دارند، بیشتر است.

میوم و ناباروری

میوم‌ها، به‌ویژه انواعی که حفره رحم را دفرمه (تغییر شکل) می‌کنند، می‌توانند لانه‌گزینی جنین را دشوار سازند. شانس بارداری ممکن است پس از میومکتومی افزایش یابد.

سوالات متداول

آیا میوم‌ها سرطانی می‌شوند؟

بسیار به ندرت (0.1–0.5%)، می‌توانند به تومور بدخیمی به نام «لیومیوسارکوم» (leiomyosarcoma) تبدیل شوند.

آیا هر میومی نیاز به جراحی دارد؟

خیر، میوم‌های کوچکی که علائمی ایجاد نمی‌کنند، می‌توانند به طور منظم تحت نظر باشند.

آیا میوم می‌تواند با دارو به طور کامل از بین برود؟

خیر، داروها می‌توانند رشد را متوقف یا آنها را کوچک کنند، اما به طور کامل آنها را از بین نمی‌برند.

درمان میوم در استانبول

به عنوان دکتر دانشیار چنگیز آندان (Assoc. Prof. Dr. Cengiz Andan)، من رویکردهای مختص بیمار و مطابق با دستورالعمل‌های علمی را برای درمان میوم ارائه می‌دهم. هدف، هم بهبود کیفیت زندگی و هم حفظ باروری است.